In dit artikel gaan we op verkenning van het oudste gebouw in Nederland. Ons land is immers doordrenkt in geschiedenis, heeft een schat aan historische architectuur te bieden en is veel interessanter dan je denkt. We bespreken de de discussies die over dit onderwerp bestaan en zullen allerlei soorten gebouwen naar voren halen. Ben je benieuwd? Les dan gauw verder om alles te ontdekken over de mogelijk oudste gebouwen in Nederland!
Hunebedden
We trappen het artikel gelijk af met wel heel bijzondere gebouwen en dat zijn niets minder dan de hunebedden. Een hunebed is een prehistorisch grafmonument dat je vooral in Nederland en Noordwest-Europa vindt. Deze monumenten dateren uit de Steentijd, zo’n 5000 jaar (3000 jaar v. Chr.) geleden en bestaan uit grote stenen die een grafkamer vormen. De stenen werden zonder gebruik van moderne technologieën verplaatst en op elkaar gestapeld, wat het vakmanschap van die tijd illustreert. Hoe de boeren het overigens voor elkaar hebben gekregen om de loodzware stenen te stapelen, is nog steeds onbekend.
Hunebedden zijn culturele schatten en bieden inzicht in het leven van onze voorouders. Ze dienden als laatste rustplaats voor gemeenschappen van toen. Vandaag de dag zijn deze monumenten historische bezienswaardigheden die je kunt bezoeken en bewonderen. In 1734 is er zelfs een monumentenwet ingesteld om de hunebedden te beschermen. Ze zijn een tastbare herinnering aan ons verleden en een bron van fascinatie voor archeologen en geschiedenisliefhebbers.
De Sint-Servaasbasiliek
Een ander ‘oudste’ gebouw in Nederland is de Sint Servaasbasiliek in Maastricht. Deze prachtige kerk dateert uit de 1e eeuw en is daarmee eeuwenouder dan elk ander gebouw in het land. De Sint Servaasbasiliek is een meesterwerk van romaanse architectuur. Het indrukwekkende gebruik van zware stenen en ronde bogen geeft het een tijdloze uitstraling.
Echter is het niet in iedereens ogen het oudste gebouw. Dat komt omdat de bouw van de basiliek pas in de 12e eeuw werd voltooid. Kijk je in dat opzicht naar het oudste gebouw, dan wint op dat vlak de Sint-Nicolaaskapel op het Nijmeegse Valkhof. De bouw van de kapel werd mogelijk rond het jaar 1000 voltooid. Overigens spreken we in beide gevallen over gebouwen die vandaag de dag nog intact zijn en dus niet verwoest door aardbevingen, overstromingen, oorlogen of andere oorzaken.
Thermen Heerlen
Tussen 63 en 73 n. Chr. is er een Romeins badhuis gebouwd, dat zich heeft gevestigd in de plaats die we vandaag de dag kennen als Heerlen, Limburg. Dat is op zichzelf al vrij bijzonder, omdat er in Nederland eigenlijk maar nauwelijks Romeinse resten op zo’n grote schaal worden gevonden.
Vandaag de dag kan je overigens als bezoeker de overblijfselen van dit oude badhuis verkennen en meer leren over het Romeinse erfgoed in de regio. Het biedt een fascinerend inzicht in het verleden van Heerlen en de Romeinse cultuur. Al deze informatie is verkregen uit een driejarig onderzoek door wetenschappers uit Nederland, België, Duitsland en Groot-Brittannië. Toch wel wat anders dan een graf zoals een hunebed dat is. Misschien is het daarom wel weer een beter voorbeeld van het oudste gebouw in Nederland, hoewel het natuurlijk niet meer intact is.
De Proosdij
De Proosdij in Deventer is een historisch gebouw dat dateert uit de middeleeuwen en behoort tot de oudste stenen huizen in Nederland. Eigenlijk wordt het door velen ook wel beschouwd als het oudste woonhuis van Nederland. Het monumentale pand was vroeger in ieder geval een proosdij, dat betrof in dit geval het huis waar de proost zichzelf had gevestigd. Het is een culturele schat voor de stad, die je op het moment alleen vanaf de buitenkant kan bewonderen. Tenminste, hij zou eens per week een uurtje open zijn, maar bindt je er niet op vast.
De proosdij zou stammen uit het jaar 1130 en is daarmee al bijna een millennium oud. Wellicht dat je een rondleiding kan aanvragen, om nog meer informatie op te doen over dit prachtige gebouw. Een grappig feitje is bijvoorbeeld dat de proosdij is gebouwd op de fundamenten van een nog veel ouder kapelletje. Wellicht dat je daar alvast een vraag over kan bedenken.
Conclusie
De oudste gebouwen van Nederland vormen een waardevol erfgoed dat ons verbindt met het verleden en getuigenissen zijn van eeuwenlange geschiedenis en architectuur. Ze vertellen verhalen van oude culturen en gemeenschappen die hier ooit hebben geleefd en gewerkt. Het behoud en de bescherming van deze gebouwen is van groot belang om toekomstige generaties te laten genieten van hun schoonheid en betekenis.
Hoewel de gebouwen dienen als bronnen van inspiratie en reflectie en herinneren ons eraan hoe ver we zijn gekomen, is er nog niet echt een antwoord op de vraag welk gebouw nou precies het oudst is. Want heb je het over de functie van het gebouw, over het materiaal en of het nog intact is of niet, dan zal je keer op keer op een ander antwoord komen. In ieder geval vormen deze oude gebouwen een onmisbaar deel van ons nationale erfgoed en verdienen onze zorg en waardering.
